8 mẹo dân gian chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh an toàn, hiệu quả

Khi trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi, bé sẽ rất khó chịu, bú kém, ngủ không yên và dễ quấy khóc. Trẻ nhỏ chưa biết tự xì mũi nên mọi thay đổi trong đường thở đều khiến bé khó khăn khi thở. Nhiều mẹ bỉm lựa chọn áp dụng mẹo dân gian chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh vì sự an toàn, đơn giản và lành tính. Trong bài viết này, ba mẹ sẽ tìm thấy những cách trị nghẹt mũi hiệu quả nhất, đã được kiểm chứng qua kinh nghiệm dân gian và phù hợp cho trẻ từ 0–12 tháng.

1. Dấu hiệu trẻ sơ sinh đang bị nghẹt mũi

Nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh là tình trạng rất phổ biến, đặc biệt trong những tháng đầu đời khi hệ hô hấp của bé còn non yếu. Ba mẹ có thể nhận biết sớm vấn đề này thông qua một số dấu hiệu đặc trưng dưới đây. Việc quan sát kỹ những biểu hiện này sẽ giúp ba mẹ xử lý kịp thời, tránh để bé khó chịu, bú kém hoặc mất ngủ kéo dài:

• Trẻ thở khò khè, khụt khịt: Âm thanh thở trở nên nặng nề, nghe rõ tiếng dịch nhầy trong mũi; đây là dấu hiệu xuất hiện sớm và phổ biến nhất.
• Bú kém hoặc bỏ bú: Bé khó vừa bú vừa thở nên thường bú ngắt quãng, bú chậm hoặc bỏ bú giữa chừng.
• Ngủ không sâu giấc, hay giật mình: Nghẹt mũi khiến bé khó chịu, dễ thức giấc giữa đêm và ngủ không liền mạch.

> Xem thêm: Khi nào cần hút mũi cho trẻ sơ sinh? Hướng dẫn an toàn

Nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh thông thường không quá nguy hiểm, nhưng nếu bé có dấu hiệu thở nhanh, rút lõm ngực khi hít vào hay môi tím tái tức là cho thấy hệ hô hấp đang gặp khó khăn và cần được kiểm tra ngay. Đây là biểu hiện cảnh báo tình trạng tắc nghẽn nặng hoặc viêm nhiễm đường thở.

Ngoài ra nếu bé bị nghẹt mũi kéo dài quá 7 ngày hay nghẹt mũi đi kèm sốt hoặc ho nặng, rất có thể bé đang bị viêm đường hô hấp thì mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay để được chẩn đoán sớm và có hướng chăm sóc phù hợp.

2. Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi thường gặp

Trẻ sơ sinh có hệ hô hấp còn yếu và niêm mạc mũi rất nhạy cảm. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Thời tiết thay đổi đột ngột: Không khí lạnh hoặc quá khô khiến dịch mũi đặc lại, gây nghẹt mũi.
• Môi trường nhiều bụi, phấn hoa, mùi lạ: Các yếu tố kích thích trong môi trường dễ khiến bé bị viêm mũi nhẹ.
• Dịch nhầy còn sót lại: Nhiều bé sinh ra đã có sẵn dịch nhầy trong mũi, gây nghẹt nhẹ trong vài tuần đầu.
• Bé chưa biết thở bằng miệng: Do cấu trúc sinh lý, trẻ sơ sinh chủ yếu thở bằng mũi. Khi mũi tắc dù chỉ một chút cũng khiến bé khó thở.

3. 8 mẹo dân gian chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh hiệu quả

Khi trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi, nhiều ba mẹ thường lo lắng vì bé khó thở, bú kém và ngủ không yên. Bên cạnh các biện pháp y khoa, những mẹo dân gian an toàn, lành tính cũng có thể giúp bé dễ thở hơn và giảm khó chịu rõ rệt. Dưới đây là 7 mẹo dân gian được truyền lại và áp dụng hiệu quả cho trẻ sơ sinh, ba mẹ có thể thực hiện ngay tại nhà.

3.1 Nhỏ nước muối sinh lý – cách an toàn nhất và hiệu quả nhất

Đây là phương pháp được bác sĩ nhi khoa khuyến nghị và cũng là mẹo dân gian phổ biến.

Cơ chế:

Nước muối sinh lý NaCl 0.9% giúp làm loãng dịch nhầy, rửa sạch bụi bẩn, giảm viêm nhẹ ở niêm mạc mũi.

Cách thực hiện:

• Đặt bé nằm ngửa, kê cao đầu

• Nhỏ 1–2 giọt nước muối vào mỗi bên

• Chờ 1 phút cho dịch mềm ra

• Có thể hút mũi nếu dịch quá nhiều

Lưu ý: Không lạm dụng hút mũi quá nhiều lần trong ngày để tránh tổn thương niêm mạc mũi.

3.2 Hút mũi cho trẻ sơ sinh

Hút mũi giúp làm sạch dịch nhầy, giúp bé thở dễ hơn, bú tốt và ngủ sâu giấc hơn. Tuy nhiên, nếu thực hiện sai cách, việc hút mũi có thể gây tổn thương niêm mạc mũi hoặc làm bé khó chịu. Ba mẹ cần tuân thủ quy trình dưới đây để đảm bảo an toàn cho trẻ.

> Xem thêm: Hút mũi cho trẻ bằng máy có tốt không? Hướng dẫn sử dụng an toàn

Cách thực hiện:

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ:

Dụng cụ hút mũi, nước muối sinh lý, khăn sạch; rửa tay.

Bước 2: Làm mềm dịch mũi:

Nhỏ 2–3 giọt nước muối vào mỗi bên mũi, đợi 1–2 phút.

Bước 3: Cho bé nằm đúng tư thế:

Để bé nằm ngửa, đầu hơi nghiêng, giữ nhẹ nhàng.

Bước 4: Thực hiện hút mũi bằng máy hút mũi chuyên dụng

Lắp đầu hút phù hợp với kích cỡ mũi của bé.

Đặt nhẹ nhàng đầu hút vào cửa mũi (không quá sâu).

Bật máy và hút dịch nhầy ra từng bên mũi một.

Nếu dịch nhiều, dừng lại để lau đầu hút và tiếp tục.

Bước 5: Lau sạch mũi và vệ sinh dụng cụ:

Dùng khăn mềm lau nhẹ quanh mũi. Rửa sạch, khử trùng, để ráo trước khi cất.

3.3 Massage sống mũi – mẹo dân gian giúp thông mũi tự nhiên

Massage giúp tăng lưu thông khí huyết, làm ấm vùng mũi và hỗ trợ thông đường thở.

Cách làm:

• Dùng hai ngón tay trỏ và giữa

• Xoa nhẹ hai bên cánh mũi từ dưới lên trên

• Lặp lại 1–2 phút

• Thực hiện 2–3 lần/ngày

Mẹo này rất phù hợp khi bé nghẹt mũi nhẹ hoặc khi vừa ngủ dậy.

3.4 Xông hơi nước ấm gián tiếp cho bé

Hơi nước ấm giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt và giúp bé thở dễ dàng hơn.

Cách thực hiện an toàn:

• Tắm cho bé bằng nước ấm trong phòng kín

• Để hơi nước lan tỏa tự nhiên

• Không cho bé tiếp xúc trực tiếp với hơi nóng

• Mỗi lần 5–10 phút

Không nên nhỏ tinh dầu vào nước tắm của trẻ dưới 1 tuổi.

3.5 Chườm khăn ấm lên mũi giúp bé thở dễ hơn

Nhiệt ấm làm giảm phù nề nhẹ trong niêm mạc và giúp thông thoáng mũi.

Cách làm:

• Ngâm khăn mềm vào nước ấm 40–45°C

• Vắt ráo

• Chườm nhẹ lên sống mũi 1–2 phút

• Thực hiện 2–3 lần/ngày

Đây là mẹo dân gian an toàn và hữu ích trong mùa lạnh.

3.6 Kê cao đầu bé khi ngủ để dễ thở

Việc kê cao đầu giúp dịch nhầy chảy ra ngoài dễ hơn, giảm tình trạng tắc nghẽn.

Gợi ý:

• Kê khăn mỏng dưới nệm (không kê trực tiếp dưới đầu bé)

• Độ nghiêng 15–30 độ

Lưu ý: Tuyệt đối không sử dụng gối cao hoặc vật cứng gây nguy hiểm khi ngủ.

3.7 Cho bé bú nhiều hơn – mẹo dân gian đơn giản nhưng hiệu quả

Khi bú, động tác mút – nuốt liên tục giúp thông đường thở tự nhiên.

Lợi ích:

• Giúp dịch mũi loãng hơn

• Bé dễ thở hơn

• Tăng sức đề kháng

Nếu bé bú kém do nghẹt, mẹ có thể nhỏ nước muối trước khi bú.

3.8 Xông tinh dầu khuynh diệp gián tiếp (cần lưu ý)

Đây là mẹo dân gian lâu đời, nhưng cần áp dụng đúng cách cho trẻ sơ sinh.

Cách dùng an toàn:

• Chỉ dùng tinh dầu xông gián tiếp trong phòng, không bôi lên da bé

• Đặt 1 bát nước nóng xa bé 2–3 mét

• Nhỏ 1–2 giọt tinh dầu khuynh diệp vào bát

• Để hơi lan nhẹ trong phòng 5–7 phút

Không dùng cho bé dưới 3 tháng tuổi và không dùng quá thường xuyên.

4. Cách phòng ngừa nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh

• Giữ nhiệt độ phòng ổn định là bước đầu tiên để phòng nghẹt mũi cho trẻ. Nhiệt độ lý tưởng trong phòng nên duy trì từ 26–28°C, tránh gió lùa hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến niêm mạc mũi bé bị kích ứng.
• Tăng độ ẩm không khí cũng rất quan trọng. Sử dụng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước trong phòng giúp niêm mạc mũi của bé không bị khô, giảm tình trạng dịch nhầy đặc và nghẹt mũi.
• Vệ sinh mũi thường xuyên giúp giữ đường thở thông thoáng. Nhỏ nước muối sinh lý 1–2 lần mỗi ngày và lau sạch dịch nhầy bằng khăn mềm là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả.
• Tắm hơi nước ấm định kỳ cũng hỗ trợ phòng nghẹt mũi. Hơi nước ấm làm loãng dịch nhầy và giúp bé dễ thở hơn. Có thể tắm bé trong phòng kín với hơi nước lan tỏa tự nhiên, mỗi lần khoảng 5–10 phút.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ là điều không thể bỏ qua. Thường xuyên lau dọn phòng, tránh bụi bẩn, lông thú, phấn hoa và mùi hóa chất mạnh sẽ giúp bé hạn chế tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng niêm mạc mũi.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể cho bé cũng là cách phòng nghẹt mũi hiệu quả. Giữ bé bú đủ sữa mẹ để tăng sức đề kháng, tránh tiếp xúc với người bệnh hoặc môi trường có nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn, virus sẽ giúp bé khỏe mạnh và hạn chế các vấn đề về mũi.

Nghẹt mũi là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhưng nếu biết cách xử lý đúng, ba mẹ hoàn toàn có thể giúp bé dễ chịu hơn tại nhà. 8 mẹo dân gian chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh như nhỏ nước muối sinh lý, dùng máy hút mũi, massage mũi, chườm ấm hay xông hơi nhẹ đều rất an toàn và hiệu quả.

Tuy nhiên, nếu bé có dấu hiệu bất thường hoặc nghẹt mũi kéo dài, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám để được hướng dẫn cụ thể hơn.